Grotduikopleiding in Frankrijk

Het verslag van Pieter Rutten

Vrijdag 15 april
Na maanden van wachten was het dan eindelijk zo ver. De grotduikcursus in Frankrijk. Nadat ik enkele jaren geleden tijdens een vakantie op Malta flink had aangedrongen bij de gids dat ik graag wilde grotduiken nam hij me mee naar een aantal zeer mooie caverns in en om de beroemde Blue Hole. Na die ervaring wist ik zeker dat dat was ik wilde, grotduiken. De uitrusting oet aangepast worden en het duurde ook niet lang of ik had een OMS wing gekocht met een D7 300bar. Er werd overal geinformeerd naar cursussen en zodoende kwam ik contact met José de Veer, IANTD cave instructor van de Dutch Cave Dive Group. Zij nodigde Joost-Jan en mij ook uit voor een grotduikinitiatie in de Belgische Ardennen. Hier kwamen we ook in contact met Erik Wouters, een Belgische IANTD cave instructor. Erik vertelde tijdens de initiatie van de plannen om in het voorjaar van 2005 een intro to cave cursus te geven in de Dordogne. Ik heb geen moment getwijfeld en liet direct weten deze cursus te willen volgen. En nu was het dan zover. In eerste instantie zou ik alleen naar de Dordogne rijden maar aangezien mijn buddy, Warren van den Bosch, tijdens de cursus ook alleen moest rijden werd besloten om samen te rijden. Ik zou vrijdagmiddag om 13.00 uur in Antwerpen zijn en dan zouden we met arren zijn auto naar de Dordogne rijden. Na wat gestuntel op de ring van Antwerpen en wat telefoontjes kwam ik aan op de zaak van Warren. De spullen werden in zijn wagen geladen en na wat pas en meet werk pastte alles er nog in ook. De reis kon beginnen. We reden om 13.30 uur weg in Antwerpen en na een klein oponthoud in Parijs, file op de ring, kwamen we om 22.20 aan in Gramat. Erik had gezegd dat we moesten bellen als we in Gramat waren zodat hij ons op kon pikken in het centrum omdat het best lastig was om het huisje te vinden. Maar wij, zo eigenwijs als we waren, zouden dat huisje zelf wel ff gaan zoeken om zo met een brede smile het huisje binnen te stappen. Maar nadat we de weg gevraagd hadden bij een hotel en helemaal de bush in gestuurd waren hebben we toch Erik maar gebeld en zo kwamen we om 23.30 uur aan op de plaats van bestemming. We werden ontvangen door José die ons voorstelde aan Rick Stanton, en de cursisten van de vorige cursus. De slaapspullen werden uit de auto gehaald en we kregen een rondleiding door het huis en werden naar onze slaapkamer gewezen. Na de rondleiding schoven we aan aan de lange keukentafel voor de nodige grappen en grollen. Rond de klok van 1 uur gingen we naar bed om de volgende ochtend te beginnen met de cursus.


Zaterdag 16 april
Vanmorgen begonnen met een theoriesessie over de verschillende soorten grotten het ontstaan en de kenmerken van iedere soort grot. Ook de verschillende grotformaties (stalactieten, stalagmieten, kolommen, helectieten, enz) zijn besproken. Het duiken in grotten brengt risico’s met zich mee waar je jezelf goed van bewust moet zijn zodat je tijdens de voorbereiding van de duik zoveel mogelijk risico’s probeert te ondervangen.
Hierna hebben we de theorie van de predive checks en de s-drills bespoken. Dit zijn de controles die je uitvoert voordat je aan een duik begint. Een deel daarvan wordt bij de auto gedaan en de rest wordt in het water gechecked.
Nadat dit behandeld was zijn we begonnen met de sets in orde te brengen. Dit was een heel geknutsel omdat alle losse slangen en attributen vastgezet moeten worden en dicht op het lichaam moeten zitten, maar zo dat je toch alles makkelijk bij kunt onderwater. In de loop van de middag was de eerste confined sessie geplanned. Dit zou gebeuren in de Saint Sauveur. Daar aangekomen bleek er een andere groep Franse duikers te zijn die in de pool ging duiken. Besloten werd om door te rijden naar de Cabouy en de confined sessie daar te doen. Na een korte rit kwamen we aan bij de Cabouy maar het bleek dat de stroming zo sterk was dat het onmogelijk was om de oefeningen daar te doen... Na een kort overleg werd er toch besloten om terug te rijden naar Saint Sauveur en daar de confined sessie te houden. Terug bij de Saint Sauveur kwamen de andere duikers net uit het water en was de pool helemaal voor ons. Na het omkleden en het omhangen van onze sets zijn we te water gegaan en begonnen met de s-drills. Erik heeft deze stap voor stap met ons doorgelopen. Daarna kwamen de s-drills aan de beurt. Allereerst de valve shut-down. Eerst de isolator dicht automaat switchen naar back-up en de primary kraan dicht. Daarna de primary kraan weer open, terugswitchen naar de primary regulator en de backup kraan dicht. Backup kraan weer open en de isolator weer open. Dit viel niet mee en de conclusie werd getrokken om de set toch hoger te hangen zodat ik makkelijker bij de kranen kon. Na de valve shutdown werd de o.o.a. (out of air) geoefend. Hierbij geeft de buddy een signaal van out of air en moet de ander reageren door de longhose juist aan te geven en zelf over te stappen op de backup automaat. In de pool werd door José een lijn gelegd die gebruikt werd om een aantal oefeningen te doen. Allereerst was dat de out of air over een afstand van 15 meter waarbij de duiker zonder lucht naar de duiker met lucht zwemt en een duidelijk noodsignaal geeft. De longhose wordt overhandigd en er wordt naar de uitgang gezwommen. De volgende oefening was de out of air over een afstand van 12 meter maar nu blind waarbij beide buddies geen zicht hebben en de lijn volgen totdat ze elkaar tegenkomen. De duiker zonder lucht zoekt op de tast de primary automaat van de andere duiker en neemt deze over. Daarna wordt gekeerd en richting uitgang gezwommen. Als laatste moesten we over een afstand van 20 meter zwemmen zonder duikbril en daarbij de lijn volgen.


Zondag 17 april
’s Morgens op tijd begonnen aan de theorie over het lijnen leggen. Na een korte maar duidelijke uitleg werd dit geoefend in de tuin. De 1ste tie-off, second tie-off en daarna nog een aantal andere tie-offs om uiteindelijk op de vaste lijn uit te komen. De eigen lijn wordt hieraan vastgemaakt en de vaste lijn wordt gevolgd totdat er iemand het signaal geeft om terug te keren. Weer aangekomen bij je eigen reel schijnt de duiker voor de reelman bij zodat de reelman de reel los kan maken en de lijn in kan reelen. De duiker voor de reelman zorgt ervoor dat de lijn strak blijft. Daarna wordt de lijn ingereeld waarbij de duiker voor de reelman de tie-offs losmaakt en ervoor blijft zorgen dat de lijn strak blijft. Toen we een keer gewisseld hadden van positie werden de sets klaargemaakt voor de duiken van die dag en vertrokken we richting van de Ressel. Na een mooie rit door het prachtige landschap van de Dordogne kwamen we aan bij de instapplaats van de Ressel. De ingang van de Ressel ligt in de rivier de Célé en de instapplaats is ongeveer 100 meter stroomopwaarts. Bovenop de parkeerplaats werd er omgekleed en werd er nog een korte briefing gegeven over de oefeningen die op de planning stonden voor de eerste duik. In het water aangekomen begonnen we met de predivechecks en de s-drills. Bij mij wilde de valve-shutdown nog steeds niet lukken en door de stroming van de rivier werd het alleen maar moeilijker. Nadat alles gecontroleerd was moesten we stroomopwaarts richting van de vaste lijn die vastgeknoopt zit aan een boom. De stroming was redelijk sterk, maar als we dicht langs de kanten bleven was het goed te doen. Erik ging als eerste naar beneden om te kijken hoe de stroming in de grot was en na enkele minuten kwam hij weer boven met het slechte bericht dat de stroming in de grot gewoon te sterk was. José nam ook nog een kijkje maar kon het bericht van Erik alleen maar bevestigen. Er zat niks anders op dan terug te keren naar de auto en een andere locatie op te zoeken. De spullen werden weer opgeborgen en er werd tijd vrijgemaakt om een hapje te eten en te overleggen waar we de oefeningen konden doen. De keuze viel op de Saint Sauveur, hier konden we eerst de lijnen leggen in de pool en daarna in de cavernzone. Aangekomen bij de Saint Sauveur bleek er weer een groep open-water duikers in het water te liggen. Geschat werd dat deze ongeveer een uurtje werk zouden hebben en dat wij dus tot die tijd geen lijnen konden leggen in de pool. We besloten toch te wachten en de tijd nuttig door te brengen door alle bomen rondom de pool met elkaar te verbinden. Alle oefeningen werden nog een keer droog geoefend en tegen de tijd dat wij klaar waren om het water in te gaan waren de andere duikers aan het opruimen. De sets werden weer klaargemaakt en in het water aangekomen begonnen we weer met de pre-divechecks. Bubble check, primary regulator, backup regulater, inflate, deflate, met de mond opblazen, droogpak, droogpak ontluchten, primary light, backup light 1, backup light 2, computer, bottomtimer en tabel, primary reel, safety reel, cuttingdevice 1, cuttingdivice 2, schrijfleitje, reserve bril en linemarkers. Daarna de out of air oefenen met de longhose en de inmiddels beruchte valve shutdown. Dit keer deden we die wat dieper (ongeveer 4 meter) en dat ging een stuk beter. We verdeelden ons in twee teams en begonnen aan de oefeningen. Erik was mijn buddy en we begaven ons richting van de cavernzone van de Saint Sauveur waar we de eerste tie-off maakten. De tweede werd daar dichtbij gemaakt. Door de stroming werd het wel extra lastig om goed in evenwicht te blijven maar na een paar haperingen lukte het toch. Er werden nog verschillende tie-offs gemaakt door de hele pool en daarna begon het inreelen. Nadat ook Warren zijn lijnen had gelegd werden de teams weer samengevoegd en werd Warren mijn buddy. De duikbrillen werden vol met water gelaten en we moesten als buddyteam blind de lijn volgen. Duiker 1 voorop met één hand op de lijn en duiker 2 erachter met 1 hand op de lijn en met de andere hand buddycontact. Bij iedere knoop goed voelen hoe de lijn verder liep en de weg vervolgen. Nadat de brillen weer leeggeblazen waren beëindigden we de duik en keerden terug naar ons huisje. Nadat het avondeten was bereid gingen we aan tafel en nadat we nog uitvoerig gepraat hadden met Rick, begonnen we aan de theorie over duikplanning. Het rekenwerk ging tot in de late uurtjes door zodat de volgende ochtend het opstaan toch weer moeilijk werd.


Maandag 18 april
Vanmorgen wat laat begonnen aan het ontbijt kregen we een korte uitleg over de linemarker. We zouden hier ’s avonds nog meer tijd aan spenderen.
We vertrokken enigszins nog op tijd naar de Landenouse voor twee duiken.
Na weer een mooie rit door het prachtige landschap kwamen we daar aan en nadat José zich had omgekleed ging zij als eerste te water om te kijken hoe de stroming en het zicht waren. Het bleek dat er bijna geen stroming was en het zicht was ook goed. De eerste echte grotduik kon beginnen.
Erik, Warren en ik kleden ons om bij de auto’s en liepen terug naar de ingang van de Landenouse, alwaar we met een sprong te water gingen.



De pre-dive checks werden uitgevoerd en ook de s-drills kwamen weer aan bod. De valve shut-down ging dit keer perfect, al zwevend in het water en ook de out of air drill was geen probleem. Na de gasmatching zakten we langzaam af naar de ingang van de Landenouse. De grotingang is een smalle spleet in de bodem van de put. De vaste lijn zit vast aan de trap die in de put hangt. Als je door de spleet afzakt zie je een grind bodem met grote keien die langzaam in de duisternis afdaalt. Het eerste stukje is een beetje kruipwerk dus voorzichtig zijn met je hoofd en de flessen, maar als je daar eenmaal doorheen bent wordt de grot mooi ruim. Zoals op de kant afgesproken was ik duiker 1 en zou ik een lijn leggen door de grot, ondanks dat er al een vaste lijn in lag. Na een x aantal tie-offs gemaakt te hebben moest de reel vastgemaakt worden aan de vaste lijn en moest de lijnmarker geplaatst worden op de eigen lijn. Op zich ging dit best goed en nadat we op deze manier een eindje de grot ingezwommen hadden gaf ik het teken aan Warren dat ik op 1/6 van mijn luchtvoorraad zat met direct daarna het teken om terug te keren, wijsvinger gestrekt en duim omhoog (pistooltje). Er werd gekeerd en toen we terugkwamen bij de reel werd deze door de reelman (in dat geval was ik dat) losgemaakt en werd de lijnmarker verwijderd. Het inreelen kon beginnen. Toen we terugkwamen bij de ingang van de grot was het de beurt aan Warren, maar doordat we toch wat stof hadden gemaakt werd besloten dat er niet meer gereeld hoefde te worden en dat Warren en ik alleen als team de vast lijn moesten volgen. Nadat Warren het signaal gaf dat hij terug wilde keren werd er gedraaid en gaven Jose en Erik het signaal om de primary lights uit te zetten. We stapten over op onze backup verlichting en zochten onze weg terug naar de ingang waarbij we met één hand de vaste lijn vast hielden. De duik werd beeindigd en het was tijd voor eten en een debriefing. De oefeningen waren goed verlopen, alleen moesten we dichter bij de vaste lijn blijven en de lichtsignalen moesten veel duidelijker. Ook het teamgevoel moest nog wat groeien. (gelijk tempo). Daarna begonnen we aan de voorbereidingen voor de tweede duik. De blind exit en de blind exit met share air. We oefenden dit aan een lijntje dat buiten gespannen was en nadat de oefeningen helemaal duidelijk waren begonnen we aan de tweede duik. De duik begon opnieuw met het vaste ritueel van de predive checks en de s-drills. Opnieuw verliep dit soepel zodat we snel aan de duik konden beginnen. Warren was duiker 1 en ik was duiker 2. We volgden de vaste lijn tot op het punt dat er het signaal gegeven werd om om te keren. Automatisch werd ik duiker 1 en kreeg al snel het signaal om de primary light uit te zetten. De vaste lijn werd vastgepakt en ook Warren zijn lamp ging uit. Op de tast zocht hij mijn arm op en gaf het signaal (duwen) om te vertrekken. Op de tast zonder licht zochten we de weg naar buiten. Een hand voor me houdend om eventuele uitstekende rotsen te vemijden lukte het ons om de oefening tot een goed einde te brengen. De volgende oefening was een blind exit met share air. Opnieuw zwommen we via de vaste lijn de grot in. Ik als duiker 1 en Warren duiker 2. Het signaal voor exit werd gegeven en we waren net gekeerd toen het signaal kwam om de lampen uit te zetten. Weer zwommen we zonder zicht op de tast richting uitgang. Toen kreeg ik plots het signaal van Jose dat ik geen lucht meer had. Op de tast moest ik Warren duidelijk maken dat mijn lucht op was en moest ik zijn primary automaat vinden. Toen deze situatie opgelost was vervolgden we onze weg richting uitgang en brachten ook deze oefening tot een goed einde. ’s Avonds ging de theorieles verder over de linemarkers. Vooral de verschillende combinaties van markers en personal markers kwamen aan bod en wanneer deze geplaatst moeten worden. Daarna kwam Erik met een spannend verhaal over onderwatergrot-trollen, genaamd Pixies, die ervoor zorgde dat er van alles fout ging tijdens de verschillende duiken. Dit kon een lamp zijn die weigerde maar ook een blazende automaat of iets anders zijn. Sommige mensen noemen dat de wet van Murphy, maar in werkelijk zijn het de Pixies. We gingen enigzins op tijd naar bed zodat we de volgende ochtend op tijd konden beginnen aan de volgende theorieles en de voorbereidingen voor de duiken van die dag.


Dinsdag 19 april
Vanochtend op tijd opgestaan en na het ontbijt begonnen we aan de theoretische uitleg van de lostbuddy procedure. Er werd een lijn door de huiskamer gespannen en er werd een uitleg gegeven van de zoekprocedure. Ook kwam hier een rekensommentje bij waarmee je uitrekent hoeveel lucht je mag gebruiken om te zoeken, want je moet er natuurlijk wel rekening mee houden dat je zelf nog uit de grot kunt komen. Het komt er eigenlijk op neer dat je 1/3 lucht nodig hebt om de grot in te komen en 1/3 om bij de uitgang te komen. Je houdt dan 1/3 over voor noodgevallen. Van deze 1/3 mag je 2/3 gebruiken om je buddy te zoeken, daarna moet je echt de grot verlaten omdat je anders zelf niet uit de grot kan komen. (bijv. Startdruk is 210 bar, keerdruk is 140 bar, restdruk is dan 70 bar. Je mag van die 70 bar 2/3 gebruiken om je buddy te zoeken dat is dus 46 bar.) Op het moment dat je zelf terug moet keren laat je een boodschap achter voor je buddy die bestaat uit een linemarker die naar de uitgang wijst, een backuplampje dat brand en je schrijfleitje met daarop de boodschap dat je hem gezocht hebt en dat je zelf nog maar een x aantal bar overhebt en terug moet naar de uitgang omdat je het anders zelf niet haalt.
In de praktijkoefening hoefden we niet echt te gaan zoeken maar we moesten wel de procedure opstarten voor lostbuddy en eindigen met de situatie dat we hem niet gevonden hadden. Warren zou de oefening met José doen en ik met Erik. Na de oefening zouden Warren en ik weer buddy’s worden en samen onze weg richting uitgang vervolgen. Opnieuw doken we in de Landenouse, het zicht was iets minder als de dag ervoor maar nog steeds ruim voldoende. We begonnen de duik opnieuw met de precheckdives en de s-drills, we begonnen het al aardig in de vingers te krijgen en konden al snel aan onze duik beginnen. Erik was duiker 1, ikzelf duiker 2, Warren duiker 3 en José duiker 4. We zwommen de grot in en nadat we er een eindje ingezwommen waren kreeg ik van Erik het Lost signaal. (wijsvinger en duim maken een L-vorm op het voorhoofd). Ik begon met mijn eigen lamp af te dekken en goed te kijken of ik ergens licht zag. Daarna met de eigen lamp een duidelijk signaal geven door in alle hoeken en gaten te schijnen met je lamp. Helaas mocht dit niet baten en ik heb een linemarker op de lijn geplaatst. Zoals afgesproken in de theorie sloegen we de rest van de zoekprocedure over en begonnen met de situatie dat de buddy echt kwijt was en je zelf niet meer genoeg lucht hebt om verder te zoeken. Naast de linemarker plaatste ik één van mijn backuplampen en begon met het schrijven van mijn bericht. “Ik heb je gezocht, maar niet gevonden. Heb zelf nog maar 100 bar, moet nu terug.” Daarna omgedraaid om richting uitgang te zwemmen. Erik gaf het einde oefening signaal en ik ruimde mijn linemarker, backup lampje en schrijfleitje weer op. We zwommen richting José en Warren die ook hun oefening hadden beëindigd.
Warren en ik werden weer buddies en we zwommen richting uitgang. Warren als duiker 1 en ik als duiker 2. Plots kreeg ik van José het signaal dat mijn lucht op was en ik gaf Warren een noodsignaal en een signaal dat mijn lucht op was. Hij reageerde direct en overhandigde zijn longhose. Ik werd automatisch duiker 1 en Warren ging achter mij zwemmen. Zo zwommen we een eindje door totdat we het signaal van einde oefening kregen. De longhose werd weer opgeborgen en we vervolgden onze weg richting uitgang. Ik als duiker 1 en Warren als duiker 2. Na een eindje gezwommen te hebben hoorde ik opeens het geluid van veel uitstromende lucht aan mijn rechterzijde. Bij nader onderzoek bleek dat José een blazende automaat naast mijn rechterfles hield om zo een kapotte eerste trap te simuleren. Snel begon ik aan een valve shut down, waarbij ik eerst de isolator dichtdraaide en daarna de kraan van de primary automaat. Ik ademde de automaat leeg en luisterde of er nog steeds lucht stroomde, gelukkig was het gestopt en ik stapte over mijn backup regulator. José kwam te voorschijn en gaf het oke signaal gevolgd door het einde oefening signaal. We konden onze weg weer vervolgen richting uitgang en verlieten de grot zonder verdere ‘pixies’. De veiligheidsstop werd gehouden en we stegen rustig op naar de oppervlakte. De sets werden uitgetrokken en we liepen naar de auto’s voor een evaluatie en de lunch.

We hadden de oefeningen met goed gevolg afgelegd en dat betekende dat we ’s middags een fundive zouden maken zonder oefeningen.

De fundive verliep zonder verdere problemen. Op een enkele pixie na, die probeerde om de double-ender van mijn lamp kwijt te spelen. Na wat speurwerk kwam de double-ender toch te voorschijn en konden we de duik voortzetten. Dit was de eerste keer dat we in een grot doken zonder dat we bezig waren met oefeningen en ook al hadden we al verschillende duiken gemaakt in de Landenouse, nu pas konden we genieten van de schoonheid van de grot. Na een kleine vijfentwintig minuten werd het exit signaal gegeven en keerden we terug naar de uitgang. ’s Avonds moesten wel eerst nog ons theorie examen maken, maar gelukkig leverde dat ook geen problemen op. Na het theorie-examen werden de duiken voor de volgende dag besproken en werd er een planning gemaakt. De eerste zou in de Font del Truffe plaatsvinden sifon 1 en 2 waren door de hoge waterstand met elkaar verbonden. In het einde van sifon 2 zouden we boven komen in een luchtbel vanwaaruit je verder kon gaan door een droog gedeelte waarna er opnieuw een sump kwam. Wij zouden stoppen bij het einde van sifon 2 omdat onze uitrusting en opleiding niet geschikt waren om verder te gaan.


Woensdag 20 april
Vandaag zouden we alweer richting huis vertrekken, maar niet voordat we nog 2 funduiken gemaakt hadden. Warren had ontzettende last van zijn rug, maar wilde ondanks dat toch duiken. Na het ontbijt werden de sets klaargemaakt en de auto’s geladen. We hadden besloten om naar de Font del Truffe te gaan. Volgens zeggen behoort deze grot tot één van de mooiste van de wereld. Het was een flinke rit naar de grot maar weer verveelde deze geen moment omdat we wederom getrakteerd werden op het prachtige landschap. Op een gegeven moment sloegen we linksaf een zeer smal weggetje in, om na wat scherpe bochten ‘door’ een huisje heen te rijden en de weg te vervolgen via een zandpad. Er stroomde overal water Langs en hoeverder we stroomopwaarts reden hoe smaller de rivier werd.
We stopten bij een bruggetje, waar het water overheen stroomde vanwege de hoge waterstand, en parkeerden onze auto’s in de berm. Aan de ene kant van het bruggetje was een kraakheldere poel waarin de grotingang lag.
Toen iedereen omgekleed was begonnen we in de poel met de predivechecks en de s-drills. De teamvolgorde planning werd nog eens doorgenomen en 1 voor 1 begaven we ons naar de ingang. De ingang van de Font del Truffe, oftewel ‘den Truf’ zoals Erik hem noemt, bestaat uit een nauwe doorgang met een grindbodem. Je moet plat op je buik gaan liggen en het grind een beetje voor je uit duwen. Als je eenmaal in de grot bent wordt deze echter weer zeer ruim. Ik was duiker 3 en had een prachtig uitzicht voor me van Warren en Erik die, daar waar mijn lamp niet meer kon komen, de tunnel verlichte. Het water was zo helder dat het leek alsof we door de lucht zweefden. We konden duidelijk de schacht van het einde van sifon 1 zien. Hier ga je een paar meter recht omhoog om vervolgens horizontaal weer verder te zwemmen en daarna weer een paar meter recht naar te beneden te gaan. Door de vele regen van de afgelopen weken stond het water erg hoog en konden zonder klimmen of klauteren onze weg in sifon 2 vervolgen. De tunnels na sifon 1 zijn wel een stuk nauwer maar de kleuren en rotsformaties zijn wel erg mooi. De luchtbellen, tegen het plafond, van mijn voorgangers gaven ook een erg mooi lichteffect. De lichtstralen van mijn lamp kaatsten terug en met een sprookjesachtig effect verlichtten ze de tunnel. Na een tijdje kwamen we aan in de airbell, het einde van sifon 2. Maar door de hoge waterstand was ook deze bijna helemaal volgelopen en was het onmogelijk om boven te komen. Erik gaf het exitsignaal. We werkten onze weg terug naar de ingang en nadat iedereen zich weer door de restrictie had gewerkt begonnen we aan de veiligheidsstop. De sets werden weer in de auto’s geladen en tijdens de lunch bespraken we de planning voor de middagduik. We besloten om de sets te gaan vullen bij Andre en daarna door te rijden naar Landenouse om daar de tweede duik te maken. Toen we bij Andre aankwamen had José besloten om de tweede duik niet te maken omdat ze nog wat dingen moest voorbereiden voor de volgende cursisten en Erik had een fiet, lek, in z’n droogpak wat hij graag gerapareerd wilde hebben voordat hij aan de nieuwe cursus begon. Warren en ik zouden deze duik dus samen gaan maken. Tijdens de rit naar de Landenouse werd de planning besproken. 20 tot 25 min in en dan keren. Aangekomen bij de grot, stonden daar de brandweerduikers van Parijs. Zij gingen daar trainen met hun sifonduikers in opleiding. We vroegen of ze er problemen mee hadden als wij daar ook gingen duiken en aangezien zij (hun) in de pool bleven was dat geen enkel probleem. De ‘chief’ wilde wel graag weten of we gebreveteerd waren als grotduikers en wat de planning was. Er werd ruimte gemaakt voor onze auto en we begonnen met omkleden. De brandweerduikers lagen al in het water toen wij daar aankwamen en nadat we de predivechecks en de s-drills doorlopen hadden begonnen we aan de afdaling. Het water in de grot was een beetje mistig net als de dag daarvoor, maar toch nog steeds vrij helder. We zwommen door de ruime tunnels lieten het ‘bekende’ stuk achter ons. Zo nu en dan werden de tunnels wat nauwer maar steeds weer werden ze ruim. Op sommige plaatsen zelfs zo ruim dat je wand aan de andere kant bijna niet kon zien. Na 25 minuten gaf Warren het exit-signaal en we begonnen aan onze terugweg. Deze verliep lekker soepel doordat de stroming ons als ware naar buiten duwde. Na een kleine 20 minuten verlieten we de grot en begonnen aan de veiligheidsstop in de pool. De brandweerduikers waren weg op eentje na die iets aan het zoeken was. Hij steeg tegelijk met ons op. Bovengekomen stond de brandweerchief te wachten en hielp ons het water uit.

Aangekomen bij het huisje bleek dat de nieuwe cursisten er al waren en José had voor ons een lekkere pan soep gemaakt.
We begonnen onze spullen in te pakken en de auto in te laden voor de terugreis. Jammer genoeg zat het grotduikavontuur er alweer op, maar ik kan terugkijken op zeer leerrijke en interessante week, waar de gezelligheid zeker niet ontbrak!